عفونت مجاری ادراری (UTI)

Icon

این مقاله توسط متخصصان وی کلینیک تایید شده است.

عفونت در هر بخشی از دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار(پیشابراه) با عنوان عفونت مجاری ادراری شناخته می شود. عفونت بیشتر دستگاه ادراری تحتانی شامل مثانه و مجاری ادراری را درگیر می کند.

زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری هستند. در صورتی که عفونت فقط در مثانه باشد درد بسیار زیادی را به همراه داشته و آزار دهنده است. در صورتی که عفونت ادراری به کلیه ها برسد پیامد های جدی خواهد داشت.

پزشکان عموماً عفونت مجاری ادراری را با آنتی بیوتیک درمان می کنند. اما در درجه اول بهتر است اقداماتی را برای کاهش احتمال ابتلا به عفونت دستگاه ادراری انجام دهیم. چرا که پیشگیری بهتر از درمان است.

علائم و نشانه ها

عفونت های مجاری ادراری همیشه همراه با علائم و نشانه ها نیست اما بطور کلی در صورت بروز علایم شامل موارد زیر خواهد بود:

  • میل شدید و مکرر به ادرار کردن
  • داشتن احساس سوزش در زمان ادرار
  • خارج شدن مقدار کمی از ادرار در دفعات زیاد
  • ظاهر کدر ادرار
  • تغییر رنگ ادرار به قرمز، صورتی روشن یا رنگ کولا که نشانه وجود خون در آن است.
  • بوی شدید ادرار
  • درد لگن، در زنان به ویژه در مرکز لگن و اطراف ناحیه استخوان شرمگاهی

عفونت های مجاری ادراری در افراد مسن ممکن است با بیماری های دیگر اشتباه شوند.

انواع عفونت ادراری

انواع عفونت های ادراری علایم و نشانه های خاص خود را دارند که به بخش درگیر عفونت بستگی دارد. در ادامه بر این اساس بخش درگیر و علایم همراه با آن بیان شده است.

کلیه (پیلونفریت حاد): درصورتی که کلیه درگیر عفونت شود علایمی همچون درد در ناحیه کمر و پهلو، تب بالا، لرز، حالت تهوع و استفراغ را به همراه خواهد داشت.

مثانه (سیتیت): در صورت ابتلای مثانه به عفونت علائمی همچون فشار لگن، ناراحتی زیر شکم، تکرر ادرار همراه با درد و وجود خون در ادرار را نشان می دهد.

مجرای ادرار (اورتریت): با درگیری مجرای ادرار فرد احساس سوزش در زمان ادرار کردن و تخلیه ادرار را تجربه خواهد کرد.

زمان مراجعه به پزشک

در صورت داشتن علایم و نشانه های عفونت دستگاه ادراری به پزشک مراجعه کنید.

عوامل عفونت ادراری

عفونت ادراری زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها از طریق مجرای ادراری وارد دستگاه ادراری شده و در مثانه شروع به تکثیر می کنند. با وجود اینکه دستگاه ادراری به گونه ای برای دور ماندن از چنین مهاجمان میکروسکوپی طراحی شده است، گاهی این دفاع با شکست روبرو می شود. در این حالت، با نفوذ باکتری ها در دستگاه ادراری عفونت تمام عیاری اتفاق می افتد.

عفونت های ادراری در اکثر مواقع در زنان بیشتر از مردان رخ داده و مثانه و مجاری ادراری را تحت تاثیر قرار می دهد.

عفونت مثانه (سیستیت). این عفونت ادراری به طور معمول توسط باکتری اشریشیا کلی (E. coli) ایجاد می شود. این باکتری معمولاً در دستگاه گوارش یافت می شود. البته در برخی موارد باکتری های دیگر عامل این عفونت هستند.

ارتباط جنسی ممکن است باعث عفونت مثانه شود. اما ممکن است شما از نظر جنسی فعال نباشید ولی به این عفونت نیز مبتلا شوید. زنان به دلیل آناتومی خاص بدن خود و فاصله کوتاه مجرای ادرار تا مقعد و دهانه مجرای ادرار تا مثانه، در معرض خطر عفونت مثانه هستند.

عفونت مجرای ادرار (اورتریت). این نوع عفونت ادراری در زمان گسترش باکتری های دستگاه گوارش از مقعد به سمت مجرای ادرار رخ می دهد. همچنین به دلیل نزدیکی مجرای ادرار زنانه به واژن، عفونت های مقاربتی مانند تبخال، سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما می‌توانند باعث اورتریت شوند.

عوامل خطر

عفونت دستگاه ادراری در زنان شایع است و بیشتر زنان در طول عمر خود بیش از یک بار دچار این عفونت شده اند. در ادامه به ریسک فاکتور های مختص به زنان اشاره شده است:

آناتومی زن. یک زن مجرای ادرار کوتاه تری نسبت به یک مرد دارد. این عامل باعث می شود باکتری ها برای رسیدن به مثانه مسیر کوتاه تری را طی کنند.

فعالیت جنسی. زنانی که فعالیت جنسی دارند نسبت زنان بدون فعالیت بیشتر دچار عفونت می شوند. همچنین داشتن شریک جنسی جدید ریسک بالاتری برای ابتلا به عفونت ادراری را به همراه دارد.

برخی روش های پیشگیری از بارداری. زنانی که برای پیشگیری از بارداری از دیافراگم یا عوامل اسپرم کش استفاده می کنند در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند.

یائسگی. پس از یائسگی، کاهش استروژن در گردش باعث تغییراتی در دستگاه ادراری می شود که زنان را در برابر عفونت آسیب پذیرتر می کند.

بیشتر بخواندید – درمان بی اختیاری ادرار

ریسک فاکتور های دیگر عبارتند از:

ناهنجاری های دستگاه ادراری. گاهی نوزادانی با ناهنجاری های دستگاه ادراری متولد می شوند که در آن ها ادرار بطور طبیعی از بدن خارج نمی شود و باعث برگشت ادرار به مجرای ادرار می شود. در این حالت ریسک عفونت دستگاه ادراری افزایش پیدا می کند.

انسداد در دستگاه ادراری. سنگ های کلیه یا بزرگ شدن پروستات می تواند باعث ماندن ادرار در مثانه شود و خطر عفونت ادراری را افزایش می دهد.

سیستم ایمنی سرکوب شده. دیابت و سایر بیماری های ایجاد کننده اختلال در سیستم ایمنی بدن می‌توانند خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری را افزایش دهند.

استفاده از سوند (کاتتر). در افرادی که نمی توانند به اراده خودشان ادرار کنند و از یک سوند برای ادرار کردن استفاده می کنند، خطر ابتلا به عفونت های دستگاه ادراری افزایش می یابد. افرادی که در بیمارستان بستری هستند؛ افرادی که به دلیل داشتن مشکلات عصبی نمی توانند دفع ادرار خود را کنترل کنند و افراد فلج از سوند استفاده می کنند.

جراحی در دستگاه ادراری یا معاینه آن با ابزار های پزشکی. هر دو می توانند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهند.

عوارض

در صورت درمان به موقع و مناسب، عفونت های دستگاه ادراری تحتانی به ندرت با عوارضی همراه است اما اگر درمان نشوند عواقب جدی خواهد داشت.

عوارض عفونت دستگاه ادراری شامل موارد زیر است:

عفونت های مکرر. بخصوص در زنانی که در یک دوره شش ماهه، دوبار یا بیشتر یا در یک سال چهار بار یا بیشتر دچار این عفونت می شوند.

آسیب دائمی کلیه. که ناشی از عفونت حاد یا مزمن (پیلونفریت) است که خود به دلیل عفونت های دستگاه ادراری درمان نشده ایجاد شده است.

افزایش خطر برای زنان باردار. زایمان کودک نارس یا با وزن کم در زنان باردار

تنگی مجرای ادرار در مردان. که ناشی از اورتریت عود کننده است که قبلاً با اورتریت گنوکوکی دیده شده بود.

سپسیس. که یکی از عارضه های عفونت بوده و بطور بالقوه می تواند خطر مرگ را با خود داشته باشد، به خصوص اگر عفونت از مجرای ادراری به کلیه ها برسد.

پیش‌گیری از عفونت

شما با انجام این اقدامات می توانید خطر ابتلا به عفونت های ادراری را کاهش دهید:

میزان کافی مایعات بخصوص آب بنوشید. نوشیدن آب به رقیق شدن ادرار شما کمک می‌کند و باعث می شود دفعات ادرار کردن بیشتر شده و باکتری ها تا قبل از شروع عفونت از دستگاه ادراری شما خارج شوند.

آب ذغال اخته (کرن بری) بنوشید. اگرچه مطالعات قطعی وجود ندارد که نشان دهد آب زغال اخته از عفونت ادراری جلوگیری می کند، اما مضر هم نیست.

بعد از ادرار و اجابت مزاج تمیز کردن خود را از جلو به عقب انجام دهید. انجام این کار به جلوگیری از گسترش باکتری های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادرار کمک می کند.

بلافاصله بعد از رابطه جنسی مثانه خود را تخلیه کنید. همچنین یک لیوان پر آب بنوشید تا به شستشوی باکتری ها کمک کند.

از مصرف برخی محصولات زنانه خودداری کنید. استفاده از اسپری های دئودورانت یا سایر محصولات زنانه مانند دوش و پودر در ناحیه تناسلی می تواند مجرای ادرار را تحریک کند.

روش پیشگیری از بارداری خود را تغییر دهید. دیافراگم ها یا کاندوم های بدون روغن یا اسپرم کش، همگی می توانند به رشد باکتری کمک کنند.

تشخیص

آزمایشات و روش های تشخیص عفونت های دستگاه ادراری عبارتند از:

آنالیز یک نمونه ادرار. ممکن است پزشک برای بررسی سلول های خونی قرمز، سفید یا باکتری ها بخواهد تا یک نمونه ادرار در آزمایشگاه آنالیز شود. برای جلوگیری از آلودگی احتمالی نمونه، ممکن است به شما گفته شود ابتدا ناحیه تناسلی خود را با یک پد ضد عفونی پاک کنید و نمونه را در وسط جریان ادرار جمع آوری کنید.

کشت باکتری های دستگاه ادراری در آزمایشگاه. آنالیز آزمایشگاهی ادرار گاهی اوقات با کشت ادرار دنبال می شود. این آزمایش به پزشک شما می گوید که چه باکتری هایی باعث عفونت شما می شوند و کدام دارو ها موثرتر هستند.

گرفتن تصاویری از دستگاه ادراری. اگر دچار عفونت های مکرر می‌شوید که پزشک فکر می‌کند ممکن است ناشی از یک ناهنجاری در دستگاه ادراری شما باشد، ممکن است به انجام یک سونوگرافی، سی تی اسکن (اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)) یا ام آر ای (تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)) نیاز باشد. پزشک شما همچنین ممکن است از رنگ کنتراست برای برجسته کردن ساختار های دستگاه ادراری استفاده کند.

استفاده از یک اسکوپ برای دیدن داخل مثانه. اگر عفونت ادراری عودکننده دارید، پزشک ممکن است برای دیدن داخل مجرای ادرار و مثانه، سیستوسکوپی را با استفاده از یک لوله بلند و نازک عدسی دار (سیستوسکوپ) انجام دهد. سیستوسکوپ در مجرای ادرار شما وارد می شود و به مثانه منتقل می شود.

درمان

معمولاً در ابتدا از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت مجاری ادراری استفاده می شود. اینکه چه دارو هایی و برای چه مدت تجویز می شوند به شرایط سلامتی و نوع باکتری موجود در ادرار شما بستگی دارد.

عفونت ساده

در صورتی که عفونت ساده دستگاه ادراری اتفاق افتاده باشد دارو هایی که معمولاً توصیه می شوند عبارتند از:

  • تری متوپریم/سولفامتوکسازول (باکتریم، سپترا، و غیره)
  • فسفومایسین (مونورول)
  • نیتروفورانتوئین (ماکرودانتین، ماکروبید)
  • سفالکسین (کفلکس)
  • سفتریاکسون

معمولاً برای عفونت های ادراری ساده، گروهی از آنتی بیوتیک ها با نام فلوروکینولون ها، مانند سیپروفلوکساسین (سیپرو)، لووفلوکساسین و …تجویز نمی شوند چرا که خطر استفاده از این داروها برای درمان عفونت های ادراری بدون عارضه بیشتر از مزایای آن ها است. در برخی موارد مانند عفونت های ادراری با عارضه یا عفونت کلیه، در صورتی که گزینه درمانی دیگری وجود نداشته باشد پزشک فلوروکینولون را تجویز می کند.

در بیشتر موارد علایم عفونت دستگاه ادراری چند روز بعد از شروع درمان برطرف می شود. اما ممکن است مصرف آنتی بیوتیک تا یک هفته و یا بیشتر نیاز باشد. طبق دستور پزشک دوره مصرف آنتی بیوتیک را کامل کنید.

پزشک برای یک عفونت ادراری ساده بدون عوارضی، که خود شما هم سالم هستید، یک دوره کوتاه تر درمانی مانند مصرف آنتی بیوتیک به مدت یک تا سه روز را پیشنهاد می کند. بسته به علائم خاص و سابقه پزشکی شما ممکن است این درمان کافی باشد و یا اینکه نه.

ممکن است پزشک یک داروی ضد درد (مسکن) را برای شما تجویز کند که باعث بی حس شدن مثانه و مجرای ادراری می شود و سوزش هنگام ادرار کردن را کاهش می دهد. البته درد معمولاً بعد از شروع آنتی بیوتیک بلافاصله تسکین پیدا می کند.

عفونت های مکرر

اگر به طور مکرر عفونت ادراری دارید، پزشک ممکن است توصیه های درمانی خاصی داشته باشد:

  • برای مدت زمان شش ماه آنتی بیوتیک با دوز کم مصرف کنید اما گاهی دوره مصرف طولانی تری لازم است.
  • اگر با پزشک خود در تماس باشید می توانید خود تشخیصی و درمان داشته باشید.
  • در صورتی‌ که عفونت شما مربوط به فعالیت جنسی باشد، یک دوز آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی مصرف کنید.
  • اگر یائسه هستید، استروژن درمانی واژن را انجام دهید.

عفونت شدید

برای عفونت ادراری شدید، ممکن است نیاز به درمان با آنتی بیوتیک های داخل وریدی در بیمارستان داشته باشید.

شیوه زندگی و درمان های خانگی

عفونت های دستگاه ادراری می‌توانند دردناک باشند، اما قبل از اینکه آنتی‌بیوتیک ها عفونت را درمان کنند، می‌توانید اقدامات لازم را برای کاهش ناراحتی خود انجام دهید. این نکات را دنبال کنید:

مقدار زیادی آب بنوشید. آب به رقیق شدن ادرار و دفع باکتری ها کمک می کند.

از مصرف نوشیدنی هایی که ممکن است مثانه شما را تحریک کنند خودداری کنید. از مصرف قهوه، الکل و نوشابه های حاوی آب مرکبات یا کافئین تا زمان رفع شدن عفونت خودداری کنید. آنها می توانند مثانه شما را تحریک کنند و نیاز مکرر یا فوری شما را به ادرار تشدید کنند.

از پد حرارتی استفاده کنید. برای به حداقل رساندن فشار یا ناراحتی مثانه، یک پد گرم، اما نه داغ، روی شکم خود قرار دهید.

طب جایگزین

بسیاری از مردم برای جلوگیری از عفونت ادراری آب زغال اخته می نوشند. نشانه هایی وجود دارد که محصولات زغال اخته، به شکل آب یا قرص، ممکن است خاصیت مبارزه با عفونت داشته باشند. محققان به بررسی توانایی آب زغال اخته برای پیشگیری از عفونت ادراری ادامه می دهند، اما نتایج قطعی نیستند.

اگر از نوشیدن آب زغال اخته لذت می برید و احساس می کنید که به شما در پیشگیری از عفونت ادراری کمک می کند، پس مصرف کنید چرا که ضرر کمی دارد اما مراقب کالری آن باشید. برای اکثر مردم، نوشیدن آب زغال اخته بی خطر است، اما برخی از افراد ناراحتی معده یا اسهال را گزارش می کنند.

با این حال، اگر از دارو های رقیق کننده خون مانند وارفارین استفاده می کنید، آب زغال اخته ننوشید.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

پزشک خانواده، پزشک پرستار یا سایر ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی می توانند اکثر عفونت های دستگاه ادراری را درمان کنند. اگر عود مکرر یا عفونت مزمن کلیه دارید، ممکن است برای ارزیابی به یک پزشک متخصص اختلالات ادراری (اورولوژیست) یا اختلالات کلیوی (نفرولوژیست) ارجاع داده شوید.

آنچه شما می توانید انجام دهید

آمادگی قبل از مراجعه به پزشک:

از قبل بپرسید که آیا کاری وجود دارد که باید انجام دهید، مانند جمع آوری نمونه ادرار و…

به علائم خود توجه داشته باشید، حتی اگر مطمئن نیستید که مربوط به عفونت دستگاه ادراری هستند.

فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل هایی که مصرف می کنید تهیه کنید.

سوالات خود از پزشک را بنویسید.

سوالاتی که در مورد عفونت دستگاه ادراری باید از پزشک بپرسید:

  • محتمل ترین علت علائم و نشانه های من چیست؟
  • آیا دلایل احتمالی دیگری وجود دارد؟
  • آیا برای تایید تشخیص به آزمایش نیاز دارم؟
  • به نظر شما چه عواملی ممکن است در عفونت دستگاه ادراری من نقش داشته باشد؟
  • چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟
  • اگر اولین درمان جواب نداد، بعد از آن توصیه شما چیست؟
  • آیا من در معرض خطر عوارض ناشی از این وضعیت هستم؟
  • خطر تکرار این مشکل چیست؟
  • چه اقداماتی می توانم انجام دهم تا خطر عود را کاهش دهم؟
  • آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
  • در صورتی که سوال دیگری هم در این زمینه داشتید حتماً بپرسید.

پزشک شما احتمالاً چندین سؤال از شما خواهد پرسید، از جمله:

  • اولین بار چه زمانی متوجه علائم خود شدید؟
  • آیا در گذشته برای عفونت مثانه یا کلیه تحت درمان بودید؟
  • شدت ناراحتی شما چقدر است؟
  • چند بار در طول روز ادرار می کنید؟
  • آیا علائم شما با ادرار کردن برطرف می شود؟
  • کمردرد دارید؟
  • تب داشته اید؟
  • متوجه ترشحات واژن یا خون در ادرار خود شدید؟
  • آیا از نظر جنسی فعال هستید؟
  • آیا از پیشگیری از بارداری استفاده می کنید؟ چه نوع؟
  • باردار هستید یا نه؟
  • آیا برای بیماری دیگری تحت درمان هستید؟
  • آیا تا به حال از سوند استفاده کرده اید؟

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/urinary-tract-infection/symptoms-causes/syc-20353447

این مطلب را با دوستانتان به اشتراک بگذارید:

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این مطلب را با دوستان خود به اشتراک بگذارید: