آندوسکوپی چیست | عوارض آندوسکوپی | چه موقع اندوسکوپی لازم است

آندوسکوپی چیست؟

آندوسکوپی یک روش پزشکی رایج و غیر جراحی است که توسط بسیاری از متخصصان مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش پزشک با استفاده از یک آندوسکوپ که لوله ای انعطاف پذیر بوده که دوربینی در جلوی آن نصب شده و ابزاری برای نمونه برداری را نیز از داخل آن رد می کنند، به بررسی و حتی درمان اندام هایی مثل معده، مری، ریه، کولون و رکتوم، مجری ادراری و مثانه، شکم و لگن، مفاصل، گوش ها، قلب و حنجره می پردازد. اما بسیاری از افراد اولین آندوسکوپی خود را با متخصص گوارش انجام می دهند. به همین منظور تصور مردم از آندوسکوپی فقط آندوسکوپی دستگاه گوارش است.

علت آندوسکوپی چیست و برای انجام آن به کدام پزشکان مراجعه کنیم؟

دلایل انجام آندوسکوپی می تواند شامل غربالگری، تشخیص و درمان مشکلات سلامتی در اندام ها باشد. برای نوبت آنلاین متخصص گوارش و کبد جهت انجام اندوسکوپی روده و معده از سایت ویکلینیک اقدام کنید. برای انجام اندوسکوپی می‌توانید از پزشکان متخصص ویکلینیک آنلاین نوبت بگیرید:

دکتر محمد روشنی متخصص گوارش و کبد

نوبت دهی دکتر علیرضا رحیمی (شیراز)

دکتر حمید رضا مصلایی پور فوق تخصص گوارش، کبد و کیسه صفرا

آندوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

در طول آندوسکوپی، پزشک ابزاری به نام آندوسکوپ را در بدن فرد قرار می دهد. بیشتر آندوسکوپ ها لوله های نازکی هستند که در انتهای آن نوری قدرتمند و دوربین کوچکی دارند.

طول و انعطاف آندوسکوپ به قسمتی از بدن که پزشک باید ببیند بستگی دارد. به عنوان مثال، یک آندوسکوپ مستقیم به پزشک کمک می کند تا مفاصل را بررسی کند. در همین حال، نوع انعطاف پذیر آن به پزشک کمک می کند تا داخل روده بزرگ را مشاهده کند.

انواع آندوسکوپی کدامند؟

انواع مختلفی از آندوسکوپ ها توسط پزشکان استفاده می شود. «اسکوپی» به معنای مشاهده یا معاینه از طریق یک ابزار است و پیشوند اضافه شده قبل از «اسکوپی» می تواند اندام یا ناحیه ای از بدن را که در حال بررسی است به شما بگوید. انواع آندوسکوپی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• • برونکوسکوپی:

برای مشاهده ریه ها از برونکوسکوپ استفاده می شود.

• • کولونوسکوپی:

کولونوسکوپی برای مشاهده کولون و رکتوم استفاده می شود.

• • سیستوسکوپی:

سیستوسکوپ برای مشاهده مجرای ادرار و مثانه استفاده می شود.

• • لاپاراسکوپی:

از لاپاراسکوپ برای مشاهده ناحیه شکم و لگن استفاده می شود.

• • لارنگوسکوپی:

یک لارنگوسکوپ حنجره یا جعبه صدا، تارهای صوتی و ساختارهای پشت گلو را مشاهده می کند.

• • آنوسکوپی:

برای تشخیص مشکلات روده و مقعد انجام می شود.

• • آرتروسکوپی:

در این روش ابزاری به نام آرتروسکوپ از طریق برشی کوچک روی مفصل وارد می شود.

• • کولپوسکوپی:

این روش برای بررسی دقیق دهانه رحم استفاده می شود و در صورتی انجام می شود که غربالگری دهانه رحم تغییراتی را در سلول های فرد توسط انواع خاصی از ویروس پاپیومای انسانی ایجاد می کند. این سلول‌‌های تغییر یافته می توانند به سلول‌های سرطانی دهانه رحم تبدیل شوند.

• • ازوفاژوسکوپی:

ازوفاژوسکوپ از طریق دهان برای بررسی مری وارد آن می شود.

• • گاستروسکوپی:

گاستروسکوپ از طریق دهان برای بررسی معده و اثنی عشر وارد می شود.

• • لاپاروسکوپی:

در این روش با ایجاد بریدگی کوچکی در شکم با استفاده از لاپاراسکوپ معده، کبد یا سایر اندام های شکمی، از جمله اندام های تناسلی زنان، از جمله رحم، تخمدان ها و لوله های فالوپ بررسی می شوند.

• • نورواندوسکوپی:

روشی برای نمونه برداری از بافت تومور مغزی است و با استفاده از نورواندوسکوپ و ایجاد بریدگی کوچکی در جمجمه انجام می شود.

• • پروکتوسکوپی:

این روش سیگموئیدوسکوپی سخت نیز نامیده می شود و با استفاده از پروکتوسکوپ داخل رکتوم و مقعد بررسی می شود و برای جستجوی تومور، پولیپ، التهاب، خونریزی یا هموروئید انجام می شود.

• • سیگموئیدوسکوپی:

از سیگموئیدوسکوپ برای بررسی کولون سیگموئید که قسمت پایینی روده بزرگ است استفاده می شود.

• • توراکوسکوپی:

توراکوسکوپ از طریق یک بریدگی ایجاد شده با جراحی، در سینه قرار می گیرد تا پلورا که 2 غشای پوشاننده ریه ها و پوشاننده حفره قفسه سینه و ساختارهای پوشاننده قلب هستند را بررسی کند.

تاکید این مقاله بر روی آندوسکوپی معده است و سوالات بیشتر حول این موضوع خواهد بود.

استفاده از آندوسکوپی برای تشخیص بیماری ها

در این حالت برای تشخیص بیماری یا کشف علت علائم از آندوسکوپی استفاده می شود. نوع آندوسکوپی که پزشک توصیه می کند به قسمتی از بدن که تحت معاینه قرار می گیرد بستگی دارد.

۱- درمان هایی که ممکن است از آندوسکوپی استفاده کرد

• جراحی لاپاراسکوپی که از طریق برش های کوچک روی پوست انجام می شود.
• لیزر درمانی که از پرتوی قدرتمند نور برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند.
• فرسایش مایکروویو، که از گرما برای از بین بردن بافت سرطانی استفاده می کند.
• برداشتن آندوسکوپی مخاط یا تشریح آندوسکوپی زیر مخاطی با استفاده از آندوسکوپی که وارد دستگاه گوارش شده است.
• فتودینامیک درمانی که پس از تزریق یک ماده حساس به نور، تومور را با لیزر از بین می برد.
• تحویل دارو که به آن تجویز دارو نیز می گویند.

در تصویر زیر عکس ورم معده که توسط آندوسکوپی مشخص شده است را می‌توانید مشاهده کنید:

۲- استفاده از آندوسکوپی برای غربالگری و جلوگیری از سرطان

علاوه بر موارد تشخیصی و درمانی استفاده از آندوسکوپی، پزشکان گاهی بدون اینکه فرد علایم خاصی داشته باشد او را برای غربالگری به انجام آندوسکوپی توصیه می کنند چرا که بخاطر شرایط سنی و داشتن عوامل خطر شخصی باید آندوسکوپی برای تشخیص برخی بیماری ها انجام شود. برای مثال افراد دارای برخی سندوم های خاص و یا بزرگسالانی که در معرض خطر متوسط ابتلا به سرطان کلون هستند باید از 45 سال به بعد کلونوسکوپی انجام دهند.

چه کسانی باید آندوسکوپی معده انجام دهند؟

دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است پزشک انجام آندوسکوپی را توصیه کند. آندوسکوپی توسط پزشکان متخصص در بیماری های دستگاه گوارش (GI) – برای ارزیابی سیستم گوارش و هر گونه مشکل مشکوک مانند عفونت، آسیب بافتی یا سرطان انجام می شود.

آندوسکوپی معده چطور انجام می شود؟

در ابتدا باید بگوییم آندوسکوپی معده علاوه بر معده، روده و اثنی عشر را نیز بررسی می کند و با عنوان آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی یا EGD (ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی) نیز شناخته می شود و روشی برای تشخیص و درمان مشکلات در دستگاه گوارش فوقانی (معده-روده) است.

دستگاه گوارش فوقانی شامل لوله غذا (مری)، معده و اولین قسمت روده کوچک (اثنی عشر) است. قبل از آندوسکوپی فرد تحت آرامبخشی و بی حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی قرار می گیرد.

این روش با استفاده از یک لوله بلند و انعطاف پذیر به نام آندوسکوپ انجام می شود. این لوله دارای یک نور کوچک و دوربین فیلمبرداری در یک طرف است. لوله در دهان و گلوی فرد قرار می گیرد. سپس به آرامی از طریق مری و معده و به دوازدهه فشار داده می شود. تصاویر ویدئویی از لوله بر روی مانیتور دیده می شود.

ابزارهای کوچکی نیز ممکن است در داخل آندوسکوپ قرار داده شوند. از این ابزار ها می توان برای موارد زیر استفاده کرد:

• نمونه های بافت را برای بیوپسی گرفت.
• چیزهایی مانند مواد غذایی که ممکن است در دستگاه گوارش فوقانی گیر کرده باشند را برداشت.
• هوا یا مایع را تزریق کرد.
• خونریزی را متوقف کرد.
• اقداماتی مانند جراحی آندوسکوپی، لیزر درمانی یا باز کردن یک ناحیه باریک را انجام داد.

آندوسکوپی معده در کودکان چگونه انجام می شود؟

گفتنی است نحوه انجام آندوسکوپی معده در کودکان شبیه آندوسکوپی در بزرگسالان است. البته بر اساس سن کم کودکان، فیزیولوژی مربوط به سن آن ها، طیف بیماری های مربوط به کودکان و همچنین عوارض بیهوشی برای کودکان نحوه انجام متفاوت خواهد بود.

ترس از آندوسکوپی

بسیاری از افراد ممکن است مانند ترس از دندانپزشکی دچار ترس از آندوسکوپی نیز بشوند. در این شرایط پزشک می تواند روند انجام اندوسکوپی را برای آن ها شرح دهد و خیالشان را در این زمینه راحت کند که درد و ناراحتی را در طول آندوسکوپی حس نخواهند کرد. همچنین خود فرد می تواند از تکنیک های آرامبخشی برای آرام کردن خودش استفاده کند.

چه موقع آندوسکوپی معده لازم است؟

آندوسکوپی یک روش کم تهاجمی است و در جواب این سوال که چه زمانی آندوسکوپی انجام می شود باید بگوییم معمولاً برای یافتن علت مشکلات و علائم گوارشی مانند مشکل در بلع غذا، درد شکم، علائم و مشکلات ریفلاکس، کاهش وزن غیر قابل توضیح، تهوع یا استفراغ و همچنین برای غربالگری سرطان کولورکتال یا سرطان های دستگاه گوارش و نمونه گیری از توده ها یا بافت های مشکوک انجام می شود.

فواید آندوسکوپی چیست؟

برای تشخیص اختلالات تاثیر گذار بر دستگاه گوارش انجام می شود. همچنین می توان برای تشخیص تومور ها، انسداد ها، التهاب، بیماری سلیاک، خونریزی و زخم استفاده کرد.

در تصویر زیر عکسی از زخم معده را مشاهد می‌کنید که توسط آندوسکوپی مشخص شده است:

قبل از آندوسکوپی چه باید کرد؟

تیم پزشکی در مورد اقدامات قبل از آندوسکوپی با بیمار صحبت خواهند کرد و دستورالعمل های دقیقی را در مورد نحوه آماده سازی قبل از آندوسکوپی خواهند داد. برای مثال، ممکن است لازم باشد بیمار این مراحل را انجام دهد:

• تا چند ساعت قبل از آندوسکوپی باید از خوردن یا آشامیدن خودداری کند.
• چند روز قبل از آندوسکوپی، مصرف دارو های رقیق کننده خون باید متوقف شود. بیمار باید در مورد دارو هایی که باید مصرف آن ها قطع شده و زمان از سرگیری مصرف آن ها با پزشک خود صحبت کند.
• برای انواع خاصی از آندوسکوپی باید یک ملین مصرف شود یا از تنقیه برای خارج کردن مدفوع از روده خود استفاده کند. بهتر است بیمار در مورد هزینه های آندوسکوپی و پوشش بیمه خود اطلاع داشته باشد.
• قبل از اندوسکوپی از بیمار رضایت نامه گرفته می شود این فرم بیان می کند که بیمار مزایا و خطرات این روش را درک می کند و با انجام آن موافقت می کند.

قبل از آندوسکوپی معده چه بخوریم ؟

حداقل 8 ساعت قبل از آندوسکوپی نباید چیزی خورده یا نوشیده شود. دارو های مصرفی را می توان 4 ساعت قبل از معاینه با جرعه جرعه آب مصرف کرد. قبل از آندوسکوپی نباید هیچ داروی آنتی اسید یا کارافات یا هر یک از داروهای مصرفی فرد مصرف شوند.

داروهای قبل از آندوسکوپی کدامند؟

داروهایی که قبل از شروع آندوسکوپی بیمار باید مصرف کند داروهای ایده آل برای آرامبخشی در طی آندوسکوپی هستند که سریع شروع و با اثر کوتاه مدت هستند که ثبات همودینامیک را حفظ می کنند و عوارض جانبی عمده ای ایجاد نمی کنند. ترکیباتی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از مواد افیونی مانند مپریدین یا فنتانیل، بنزودیازپین ها مانند میدازولام یا دیازپام یا یک خواب آور مانند پروپوفول.

عوارض بعد از آندوسکوپی کدامند؟

برخی از عوارض جدی احتمالی که ممکن است با آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی رخ دهد عبارتند از: عفونت. خون ریزی. پارگی در پوشش داخلی ( سوراخ شدن ) دوازدهه، مری یا معده. در این راستا و برای جلوگیری از وقوع برخی از این عوارض باید مراقب هایی انجام شود.
البته بعد از به خانه برگشتن فرد ممکن است دچار کمی درد در ناحیه گلو یا معده و همچنین زخم در گلو شده باشد که پیشنهاداتی برای بهبود سریع تر فرد وجود دارد.

درمان زخم و درد گلو بعد از آندوسکوپی

پس از آندوسکوپی ممکن است بیمار دچار زخم یا درد گلو شده باشد برای تسریع در روند بهبودی توصیه می شود آب نمک غرغره کند یا آب نبات سفت بمکد.

بهبود معده و دل درد بعد از آندوسکوپی

درد معده بعد از آندوسکوپی خفیف است و حداکثر تا 48 ساعت بعد از آندوسکوپی معمولاً رفع می شود. همچنین ممکن است بیمار در نتیجه وجود گرفتگی یا گاز دچار دل درد شود که بزودی رفع می شود.

بعد از آندوسکوپی معده چی بخوریم؟

بیماران باید به مدت 24 ساعت پس از آندوسکوپی از مصرف الکل خودداری کنند و به مدت 24 تا 48 ساعت از غذاهای آسان هضم استفاده کنند. برخی از گزینه ها شامل سوپ، تخم مرغ، پودینگ، آب میوه و سس سیب است.

مراقبت بعد از آندوسکوپی معده

علاوه بر مراقبت ها و توصیه های ذکر شده در بالا بیمار اگر هر یک از علائم زیر را بعد از آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی مشاهده کردد، فوراً باید به پزشک خود مراجعه کند.

• مشکلات تنفسی
• مشکلات بلع یا درد گلو که بدتر می شود.
• استفراغ – به خصوص اگر استفراغ خونی و یا شبیه تفاله قهوه است.
• درد در قفسه سینه یا شکم که بدتر می شود.
• مدفوع خونی یا سیاه قیر رنگ
• تب

عوارض بعد از آندوسکوپی با بیهوشی کدامند؟

عوارض آندوسکوپی معده با بیهوشی بسیار نادر هستند و بسیاری از عوارض تا چند ساعت بعد از آندوسکوپی از بین می روند اما به هر حال در مواردی به واسطه بیهوشی بی ثباتی همودینامیک، دیس ریتمی، اشباع نشدن (اکسیژن)، آپنه طولانی مدت، آسپیراسیون، تهوع و استفراغ پس از آندوسکوپی، سردرد، هذیان، آفازی، اسپاسم عضلانی ماستر، انفارکتوس میوکارد و مرگ در بیماران مشاهده شده است.

 آندوسکوپی چقدر طول می کشد؟

گفتنی است آندوسکوپی بر اساس روش انجام آن و استفاده از بی حسی موضعی، آرامبخشی یا بیهوشی کامل بین 30 دقیقه تا 2 ساعت طول می کشد. آندوسکوپی معده با بیهوشی 2 ساعت طول می کشد چرا که فرد تا از بین رفتن اثر مواد بیهوشی باید در مرکز درمانی بماند.

جواب آندوسکوپی

در بیشتر موارد، آندوسکوپیست می‌تواند نتایج را بلافاصله بعد از آندوسکوپی و بیدار شدن بیمار در غالب یک کپی از گزارش آندوسکوپی برای بردن به خانه به او بدهد. با این حال، اگر یک نمونه (بیوپسی) برای معاینه گرفته شده باشد، نتایج ممکن است چند هفته طول بکشد.

تفسیر جواب آندوسکوپی

آندوسکوپی می تواند به تعیین علت علائم و نشانه های گوارشی مانند سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، درد شکم، مشکل در بلع و خونریزی گوارشی کمک کند. مری، معده و اثنی عشر باید صاف و دارای رنگ طبیعی باشند. نباید خونریزی، رشد غیر طبیعی، زخم یا التهاب وجود داشته باشد.
وجود خونریزی، زخم، تومور، پارگی یا ورید های متسع، فتق هیاتال، وجود بخش باریک در مری یا جسمی خارجی در مری، معده یا روده کوچک، نشانه های غیر طبیعی هستند که باید پیگیری شوند.

منابع