رگهای واریسی پا
رگهای واریسی رگهایی هستند که بزرگ و پیچ خورده شده اند. هر رگ سطحی میتواند واریسی شود اما بیشتر رگهای پا واریسی میشوند. علت این است که ایستادن و راه رفتن فشار بر رگهای پایین تنه را افزایش میدهد.
در بسیاری از مردم رگهای واریسی و واریس عنکبوتی (نوع خفیف تر و شایع رگهای واریسی) از نظر زیبایی برای افراد مشکل ساز میشوند. گاهی اوقات رگهای واریسی منجر به مشکلات جدی تری میشوند.
درمان رگهای واریسی ممکن است به سادگی چند اقدام خود مراقبتی تا پیچیدگی عمل جراحی برداشتن یا بستن رگهای واریسی باشد.
تصویر سمت چپ رگهای سالم و تصویر سمت راست، رگهای واریسی را نشان میدهد.
علائم رگهای واریسی چیست؟
رگهای واریسی ممکن است هیچ دردی ایجاد نکنند. علائم آن عبارتند از:
آبی یا بنفش شدن رگها
پیچیده شدن یا برامده شدن رگها
هنگامی که رگهای واریسی دردناک میشوند ممکن است علائم زیر را ایجاد نمایند:
احساس درد یا سنگینی پاها
سوزش یا تیر کشیدن عضله پا و ورم پایین پاها
تشدید درد پس از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
خارش اطراف یک یا چند رگ
تغییر رنگ پوست در اطراف رگ واریسی
واریس عنکبوتی مشابه رگهای واریسی هستند اما کوچکترند. واریس عنکبوتی به سطح پوست نزدیکتر هستند و اغلب قرمز یا آبی هستند.
واریس عنکبوتی در پاها بیشتر ایجاد میشوند اما ممکن است در صورت نیز دیده شوند. اندازه آنها متفاوت بوده و الگوی آنها شبیه به تار عنکبوت است.
واریس عنکبوت
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در مرحله اول مراقبتهایی مثل ورزش کردن، بالا نگه داشتن پاها یا پوشیدن جورابهای فشاری به آرام شدن درد کمک میکنند و ممکن است از بدتر شدن وضعیت جلوگیری کنند. اما اگر نگران ظاهر رگهای واریسی تان هستید و اقداماتی که انجام اده اید از بدتر شدن روند واریسی شدن جلوگیری نکرده است، به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی منجر به واریسی شدن رگهای پا میشوند؟
ضعف یا آسیب دیدگی دریچه های رگها میتواند منجر به واریسی شدن آنها شوند. سرخرگها خون را از قلب به بقیه بافتهای بدن میرسانند و سیاهرگها خون را از سرتاسر بدن به قلب برمیگردانند بنابراین خون دائما در گردش است. برای برگرداندن خون از سرتاسر بدن به قلب، سیاهرگهای پا باید بر جاذبه زمین نیز غلبه کنند. انقباضات عضله های پا همانند پمپ عمل کرده و دیواره الاستیک رگها به برگشت خون به قلب، کمک میکند. دریچه های کوچک موجود در سیاهرگها با عبور جریان خون به سمت قلب، باز میشود و سپس بسته میشود تا از برگشتن خون جلوگیری کند. اگر این دریچه ها ضعیف شوند یا صدمه ببینند، خون به عقب برگشته و در سیاهرگ محبوس میشود و منجر به کشیدگی یا پیچ خوردگی سیاهرگ میشود.
عوامل زمینه ساز واریسی شدن رگهای پا
سن- خطر واریسی شدن رگها با افزایش سن بیشتر میشود. افزایش سن باعث تخریب دریچه های سیاهرگها که به تنظیم جریان خون کمک میکنند، میشود. در نهایت این تخریب باعث میشود دریچه ها درست عمل نکرده و اجازه بدهند مقداری از خونی که باید به سمت قلب برود به داخل رگ بازگردد.
جنسیت- زنان بیشتر احتمال دارد که دچار مشکل رگهای واریسی شوند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، پیش از قاعدگی و یائسگی میتواند یک عامل زمینه ساز باشد چرا که هورمونهای زنانه باعث شل شدن دیواره سیاهرگها میشوند. درمانهای هورمونی مانند قرصهای ضد بارداری میتوانند احتمال واریسی شدن رگها را بیشتر کنند.
بارداری – در بارداری حجم خون در بدن افزایش می یابد. این تغییر به رشد جنین کمک میکند اما علاوه بر آن، یک عارضه ناخوشایند یعنی بزرگ شدن رگهای پا را نیز به دنبال دارد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری نیز میتواند در این زمینه نقش داشته باشد.
سابقه خانوادگی – اگر اعضای دیگر خانواده رگهای واریسی داشته باشند احتمال آن در شما بیشتر است.
چاقی – اضافه وزن باعث وارد آمدن فشار بیشتر بر رگها میشود.
ایستادن یا نشستن به مدت طولانی – اگر مدت طولانی در یک حالت قرار داشته باشید، جریان خون در سرتاسر بدن به خوبی برقرار نمیشود.
عوارض و خطرات واریسی شدن رگها چیست؟
عوارض رگهای واریسی به صورت زیر است (این عوارض نادر هستند):
زخم – زخمهای دردناک در پوست نزدیک رگهای واریسی به خصوص نزدیک قوزک ایجاد میشوند. لکه های تغییر رنگ یافته در پوست معمولا پیش از تشکیل زخم، پدیدار میشوند. اگر شک دارید دچار زخم ناشی از رگهای واریسی شده اید به پزشک مراجعه کنید.
لخته شدن خون – گاهی رگهای عمیق داخل پا ممکن است بزرگ شوند. در چنین مواردی ممکن است پا دردناک و متورم شود. اگر درد یا ورم پا بهبود نیافت نیازمند توجه پزشکی است چرا که ممکن است نشان دهنده لخته شدن خون در پا باشد که به آن ترومبوفلبیت (thrombophlebitis) میگویند.
خونریزی – گاهی اوقات رگهای خیلی نزدیک به پوست ممکن است پاره شوند. این معمولا تنها خونریزی جزئی به وجود می آورد اما هر گونه خونریزی مستلزم درمان پزشکی است.
پیشگیری از واریسی شدن رگها
هیچ راهی برای پیشگیری کامل و مطمئن از واریسی شدن رگها وجود ندارد اما بهبود گردش خون در بدن و حجم عضلات میتواند خطر آن را کاهش دهد. همین کار را برای بهبود رگهایی که قبلا واریسی شده و درد ایجاد میکند میتوانید انجام دهید. برای بهبود گردش خون و جلوگیری از واریس گرفتن کارهای زیر مفید هستند:
ورزش
حفظ وزن سالم و نرمال
خوردن غذاهای کم نمک و پر فیبر
اجتناب از پوشیدن کفشهای پاشنه بلند و جورابهای تنگ
بالا گرفتن پاها
تغییر زیاد حالت بدن (چه در حالت نشسته چه ایستاده)
تشخیص و درمان رگهای واریسی
برای تشخیص رگهای واریسی پزشک معاینه فیزیکی انجام میدهد. در این معاینه، پزشک پاهای شما را در حالی که ایستاده اید بررسی میکند تا هر گونه ورم را در آن ارزیابی نماید. همچنین علائم شما و شدت آنها را جویا میشود.
اگر دریچه های سیاهرگهای پا به نظر سالم میرسند یا شواهدی از لخته شدن خون دیده میشود، ممکن است سونوگرافی برایتان تجویز شود. در سونوگرافی با دستگاهی که امواج صوتی ساطع میکند، تصاویری از داخل بدن تهیه میشود.
درمان رگهای واریسی
خوشبختانه درمان رگهای واریسی معمولا نیازی به بستری شدن در بیمارستان یا بهبودی طولانی مدت ندارد. به لطف درمانهای کم تهاجمی امروزی، میتوان درمان را سرپایی انجام داد.
اگر کارهایی مثل ورزش کردن، کاهش وزن، نپوشیدن لباسهای تنگ، بالا نگه داشتن پاها و پرهیز از نشستن یا ایستادن طولانی مدت موفقیت آمیز نباشند و درد رگها را آرام نکنند، روشهای دیگری ممکن است در پیش گرفته شود:
پوشیدن جورابهای فشاری
پوشیدن تمام وقت جوراب واریس اغلب اولین کاری است که پزشک پیش از هر درمان دیگری، در نظر میگیرد. این جورابهای فشاری، دائما پا را فشار میدهند و به رگها و عضله های پا در گردش بهتر خون کمک میکنند. مقدار فشاری که جوراب به رگها وارد میکند بر اساس نوع جوراب و برند آن، متفاوت است.
جوراب واریس را میتوانید از داروخانه ها یا لوازم پزشکی خریداری کنید.
در موارد شدیدی که جوراب فشاری موثر نباشد یا وضعیت بدتر شود، ممکن است یکی از درمانهای زیر توصیه شود:
اسکلروتراپی – در این روش دکتر محلول یا فومی را به رگهای واریسی کوچک یا متوسط تزریق میکند که رگها را میبندد. ظرف چند هفته رگهای واریسی باید محو شوند. اگر چه ممکن است لازم باشد بیش از یک بار در یک رگ تزریق شود، اما اگر این کار به درستی صورت بگیرد کاملا موثر است. اسکلروتراپی نیازی به بی حسی ندارد و میتوان آن را در مطب انجام داد.
اسکلروتراپی رگهای بزرگ – تزریق محلول در رگ بزرگ واریسی نیز یکی از درمانهای رگهای واریسی است که در طی آن رگ، بسته و مهر و موم میشود.
لیزر درمانی – دکتر ممکن است با استفاده از تکنولوژی جدید در لیزر درمانی، برای بستن رگهای واریسی کوچکتر اقدام نماید. لیزر درمانی با ساطع کردن نور قوی و متمرکز لیزر به رگ، رگ واریسی را محو میکند. در این روش هیچ برش یا تزریقی وجود ندارد.
درمانهای با کمک کاتتر با استفاده از فرکانس رادیویی یا لیزر – در یکی از این درمانها پزشک یک لوله ای به نام کاتتر را در رگ بزرگ واریسی وارد میکند و نوک کاتتر را با استفاده از انرژی لیزر یا فرکانس رادیویی حرارت میدهد. حرارت باعث تخریب رگ و بسته شدن آن میشود. این روش برای رگهای واریسی بزرگ، ترجیح داده میشود.
مسدود کردن رگ واریسی – در این روش سیاهرگ پیش از پیوستن به یک رگ عمقی، گره زده میشود و با برش کوچکی، برداشته میشود. این درمان سرپایی رایجی است . برداشتن رگ تاثیر منفی بر گردش خون نمیگذارد چرا که سیاهرگهای عمیق تر پا، حجم بیشتری از خون را میتوانند مدیریت کنند.
فلبکتومی سرپایی – پزشک میتواند با ایجاد گروهی سوراخ کوچک در پوست، رگهای واریسی کوچکتر را بردارد. تنها بخشی از پا که قرار است سوراخ پوستی در آن ایجاد شود بی حس میشود. در این روش جای زخم بسیار جزئی باقی می ماند.
جراحی اندوسکوپی رگ – تنها زمانی این روش استفاده میشود که واریسی شدن رگ پیشرفته بوده و زخمهایی ایجاد کرده است و تکنیکهای دیگر در درمان آن موفق نیستند. جراح در این روش با استفاده از یک دوربین کوچکی که در پا قرار میدهد، رگهای واریسی را به دقت مشاهده و ارزیابی میکند. سپس با برشهای کوچکی رگ مورد نظر را برمیدارد. این عمل جراحی نیز سرپایی است.
رگهای واریسی که در دوران بارداری ایجاد میشوند معمولا ظرف سه تا دوازده ماه پس از زایمان، بدون درمان بهبود می یابند.
تصاویر نمونه از پای واریسی درمان شده یک بیمار، توسط آقای دکتر مبینی
قبل از درمان:
بعد از درمان:
