هنگامی که مردان سالمند می شوند، ممکن است دچار مشکلات و بیماریهای غده پروستات (Prostate gland) گردند، بنابراین لازم است که از غده “پروستات” و مشکلات آن آگاهی یابند.

غده پروستات (محل و عمل آن)

غده پروستات در جلوی انتهای روده (رکتوم) و زیر مثانه ( محل تجمع ادرار ) و لوله ای که ادرار از آن خارج می شود قرار گرفته است.

غده پروستات مایع سفید رنگی ترشح می کند که اسپرم ها (نطفۀ مرد) در آن فرار دارند و از آن تغذیه می کنند.
در دوران جوانی، پروستات به اندازه ی یک گردوی کوچک است، هر چه سن مردان بالاتر رود، این غده بزرگتر می گردد و ممکن است مشکل ادراری به وجود یا حتی دچار سرطان شود. مشکلات غده پروستات متعدد است و تنها پزشک متخصص ادراری می تواند این بیماریها را تشخیص دهد.

این مشکلات عبارتند از:

1– تورم غده پروستات (Prostatis)
غده پروستات ممکن است دچار عفونت میکروبی گردد که باعث تورم میکروبی می شود که در این حالت، بیمار دچار تب و لرز در ناحیه پایین، پشت و بین پاها می گردد و با در هنگام دفع ادرار، درد به وجود می آید. اگر چنین علایمی وجود داشته باشد، باید بلافاصله بیمار به وسیله پزشک معاینه گردد. تورم غده پروستات ممکن است به صورت آهسته پیشرفت کند و مزمن گردد و بارها برگشت نماید.

۲- بزرگی خوش خیم غده پروستات (Enlarged prostate gland)
بزرگی خوش خیم غده پروستات در مردان سالمند بسیار شایع است. غده پروستات به تدریج بزرگ می شود و چون اطراف مجاری ادرار قرار گرفته است، بزرگی آن موجب اختلال در دفع ادرار می گردد و فرد مبتلا نمی تواند به راحتی ادرار کند و یا تکه تکه و با به دفعات مخصوصا در شب ادرار می کند.

پزشک اندازه بزرگی پروستات را با معاینه پروستات از راه مقعد تشخیص می دهد به این صورت که انگشت خود را داخل مقعد بیمار می کند تا میزان بزرگ بودن پروستات را لمس کند. پزشک برای بررسی بیشتر از مجرای ادرار (حالب ها) و پروستات و مثانه، عکسبرداری با اسکن انجام می دهد.

سرطان پروستات

سرطان پروستات، شایع ترین سرطان بعد از سرطان پوست در مردان است و در ۸۰ درصد مردان بالای ۶۵ سال دیده می شود. از هر ۷ نفر، یک نفر در تمام مدت عمر خود ممکن است مبتلا به سرطان پروستات گردد. سرطان غده پروستات قبل از ۵۰ سالگی نادر می باشد.

این سرطان، دومین علت مرگ ناشی از سرطان بعد از سرطان ریه است. سرطان پروستات معمولا بسیار آهسته رشد می کند و بیشتر مواقع محدود به محل خود است، به طوری که مختصر تغییری در شکل و اندازه غده پروستات به وجود می آید.
بعضی از انواع این سرطان به سرعت رشد می کند و به قسمت های دیگر غده پروستات و یا به استخوانها، غدد النفاوی و ریه منتشر می شود که بسیار خطرناک است. اگر سرطان پروستات در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آن با موفقیت انجام خواهد شد.

علایم سرطان پروستات

در مراحل اولیه، بیمار ممکن است هیچ گونه علایمی نداشته باشد و زمانی علایم پیدا شود که سرطان پیشرفت کرده است. برخی از مواقع ممکن است بیماری در معاینه سالیانه با آزمایش خون تشخیص داده شود. در مواردی نیز ممکن است علائم زیر در فرد مبتلا وجود داشته باشد.

• مشکل در ادرار کردن (بیمار ممکن است زود به زود ادرار کند و یا دفع ادرار او قطع گردد و دوباره جریان پیدا کند).
• درد در هنگام ادرار کردن
• ادرار به راحتی و با فشار دفع نمی گردد.
• موقعی که ادرار می کند، نمی تواند تمام آن را دفع نماید.
• دفع خون در مایع منی
• درد و ناراحتی ناحیه لگن و انتهای فوقانی استخوان ران
• اختلال در نعوظ
• از دست دادن وزن و احساس خستگی و بی حالی

اگر مردی دچار یک یا چند علامت از علایم بالا گردید، باید بلافاصله به پزشک متخصص مراجعه نماید تا معاینات و بررسی های لازم از او صورت گیرد و مشخص گردد که آیا دچار بزرگی غده پروستات است یا مراحل اولیه سرطان پروستات را می گذراند.

علل ابتلا به سرطان پروستات

علت اصلی پیدایش سرطان غده پروستات مشخص نیست. عوامل مختلفی مانند سن، ارث، شغل، تغذیه و مصرف داروهای مختلف در ایجاد این بیماری مؤثر می باشد.

سن: سرطان پروستات در مردان سالمند، بیشتر دیده می شود و هر چه سن بالاتر رود، خطر ابتلا به این نوع سرطان افزایش می یابد.

ارث و ژنتیک: مطالعات نشان داده است که وجود سرطان پروستات در خانواده، موجب می شود که افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان قرار گیرند. اگر پدر یا برادر فردی دچار سرطان پروستات باشد، امکان بروز سرطان در او وجود دارد و خطر پیدایش این بیماری دو برابر می باشد.
مطالعات نشان داده است در افرادی که دارای ژن BRCA2 می باشند، احتمال ابتلا به سرطان پروستات وجود دارد.

رژیم غذایی: مطالعات نشان داده است رژیم غذایی سالم خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می دهد. رژیم غذایی سالم (سبزیجات و میوه جات زیاد و گوشت کم)، ورزش، یوگا و فعالیتهای اجتماعی، می تواند اثر ژن مساعد کننده برای ابتلا به سرطان پروستات را کم و حتی بی اثر کند. مردانی که گوشت بسیار چرب و یا گوشتی که با حرارت زیاد پخته شده مصرف می کنند، خطر ابتلا به سرطان پروستات در آنها بیشتر می شود.

در کشورهایی که بیشتر غذای آنها از برنج و سویا می باشد، ابتلا به سرطان پروستات کمتر است.
چون در پیدایش سرطان پروستات، هورمونها مخصوصا هورمون تستوسترون اثر دارد، مصرف گوشت چرب موجب افزایش ترشح هورمون تستوسترون، و در نتیجه باعث پیدایش و رشد سلول های سرطانی در پروستات می گردد. بعضی از سبزیجات مخصوصا گوجه فرنگی، بروکلی، گل کلم و کلم، خطر ابتلا به سرطان پروستات را کم می کند.

شغل: افرادی که با باتری و ساختن آن و لاستیک و کادمیوم سرو کار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات می باشند.

داروها: بعضی از داروها مانند داروهای ضد التهاب (مثل آسپیرین) و داروهای پایین آورنده کلسترول و تری گلیسیرید، ممکن است خطر ابتلا به سرطان پروستات را کاهش دهند.

چاقی: بر اساس مطالعات انجام شده، چاقی خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد.

سابقه ابتلا به بیماریهای مقاربتی: مطالعه ای نشان داده است سابقه ابتلا به سوزاک، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد.

سابقه ابتلا به تورم غده پروستات: در افرادی که دچار تورم مزمن غده پروستات بوده اند، خطر ابتلا به سرطان پروستات دو برابر می باشد.
کمبود ویتامین D (25 OHD) : تحقیقات اخیر نشان داده است کمبود ویتامین D (کمتر از ng / mol 30 ) در مردان، خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد، بنابراین هر سالمندی باید میزان ویتامین D خون خود را تنظیم کند و در صورت کمبود، با قرار گرفتن در معرض آفتاب و یا به صورت مکمل دارویی جبران نماید.

منابع :

1. من و دوران سالمندی دکتر جواد فیض استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان