علل بی حسی دست ها

علائم و نشانه‌های مختلف بی حسی

باید به یاد داشت که بی حسی در دست‌ها همیشه نشانه یک مشکل خاص نیست. اما گاهی اوقات بی حس شدن دست راست یا مور مور شدن دست چپ می‌تواند نشانه یک مشکل پزشکی یا دارویی باشد. اگر مور مور شدن دست یا بدن ناشی از یک مشکل پزشکی باشد معمولا با علائم دیگری نیز همراه می‌شود. اگر نشانه‌ها و علائم زیر را دارید توجه کنید که چه زمان‌هایی اتفاق می افتد و چقدر طول می کشد:

• بی حسی دست از ارنج به پایین
• مور مور شدن بدن یا دست‌ها
• بی حس شدن دست راست یا دست چپ
• مور مور شدن انگشتان دست
• سر شدن نوک انگشتان دست
• گزگز دست راست یا دست چپ

در ادامه مقاله عوامل ایجاد چنین علائمی را بازگو کرده و نشانه‌های همراه با بی حسی دست و پاها را مورد بررسی قرار می‌دهیم اما برای بررسی دقیق‌تر علت اصلی باید به پزشک مراجعه کنید و علائم خود را توضیح دهید.

عوامل ایجاد بی حسی دست‌ها

1- سکته (stroke)

بی حسی در دست‌ها معمولا علامت یک وضعیت اورژانسی نیست اما در معدودی از موارد امکان دارد این وضعیت نشان دهنده سکته باشد. اگر هر یک از علائم زیر را همراه با آن تجربه می‌کنید، فورا با اورژانس تماس بگیرید:

• ضعف یا بی حسی ناگهانی در بازو یا پا به خصوص اگر فقط در یک طرف بدن باشد
• مشکلات تکلم و یا شناختن دیگران
• گیجی
• افتادگی صورت
• مشکل ناگهانی در بینایی یک یا هر دو چشم
• سرگیجه یا از دست دادن ناگهانی تعادل
• سردرد شدید ناگهانی

اگر هر یک از این علائم را نیز دارید، فورا با اورژانس تماس بگیرید یا از کسی بخواهید شما را به بیمارستان برساند. درمان فوری، خطر صدمات ماندگار سکته را کاهش می‌دهد.

2- کمبود ویتامین یا مواد معدنی

آیا کمبود ویتامین و بی حسی دست و پا در ارتباط با یکدیگر هستند؟ پاسخ کوتاه به این سوال مثبت است و بدانید که برای حفظ سلامت دستگاه عصبی نیاز به ویتامین ب 12 (B12) دارید. کمبود ویتامین می‌تواند منجر به بی حسی یا گزگز دست و پا شود. کمبود پتاسیم و منیزیم نیز می‌تواند منجر به بی حسی شود.

علائم دیگر کمبود ویتامین ب 12 عبارتند از:

• ضعف
• خستگی
• زردی پوست و چشم‌ها
• مشکل در راه رفتن و تعادل
• اشکال در درست فکر کردن و تمرکز
• توهم

3- عوارض جانبی برخی داروها

صدمه دیدن عصب‌ها ممکن است عارضه جانبی دارویی باشد که برای درمان سرطان، تشنج یا مشکلات دیگر مصرف می‌کنید. در این صورت پاها نیز ممکن است دچار بی حسی شوند. برخی از داروهایی که می‌توانند باعث ایجاد مور مور شدن دست و پا شوند عبارتند از:

• آنتی بیوتیک‌ها : از جمله مترانیدازول(metronidazole)، فلوروکینولون(fluoroquinolones) و نیتروفورانتوئین (nitrofurantoin)
• داروهای ضد سرطان: از جمله سیس پلاتین(cisplatin) و وین کریستین(vincristine)
• داروهای ضد تشنج :مثل فنیتوئین (phenytoin)
• داروهای قلب یا فشار خون

علائم دیگر صدمه دیدن عصب‌ها در نتیجه مصرف دارو عبارتند از:

• مور مور شدن
• احساس غیر طبیعی در دست ها
• ضعف

4- بیرون زدن دیسک گردن

دیسک‌ها بالشتک های نرم بین مهره ها هستند که استخوان‌های مهره‌ را از هم جدا می‌کنند و به عنوان محافظ و ضربه گیر آنها عمل می‌کنند. پارگی دیسک‌ها باعث می‌شود مواد نرم داخل آنها خارج شده و عصب را تحت فشار قرار دهد. به این وضعیت بیرون زدن دیسک، پارگی دیسک یا فتق دیسک می‌گویند. تحت فشار قرار گرفتن عصب مجاور دیسک بیرون زده باعث می‌شود عصب صدمه ببیند. نتیجه آن بی حسی در دست یا پا است.

5- بیماری رینود (Raynaud’s disease)

بیماری رینود یا پدیده رینود زمانی اتفاق می افتد که رگ‌های خونی باریک هستند. در نتیجه جریان خون کافی به محدوده انگشت‌های دست و پا نمی‌رسد. ضعف خون رسانی باعث می‌شود انگشت‌های دست و پا بی حس، سرد، رنگ پریده و بسیار دردناک شوند. این علائم معمولا زمانی دیده می‌شوند که فرد در معرض سرما یا استرس قرار می‌گیرد.

6- تونل کارپال (Carpal tunnel)

تونل کارپ مجرای باریکی است که از مرکز مچ دست عبور می‌کند. در مرکز این تونل عصب میانی قرار دارد. این عصب باعث وجود حس در انگشت‌ها از جمله انگشت شست، اشاره، میانی و بخشی از انگشت چهارم (انگشت حلقه) می‌شود.

فعالیت‌های تکراری مثل تایپ کردن یا بسته بندی در کارخانه ممکن است سبب تورم بافت‌های اطراف عصب میانی شده و فشار بر این عصب وارد شود. این فشار می‌تواند باعث بی حس شدن، درد، مور مور و ضعف در این دست شود.

7- تونل کوبیتال (Cubital tunnel)

علت بی حسی دست از ارنج به پایین ممکن است بخاطر عصب اولنار (زند زیرین) باشد. عصب اولنار عصبی است که از گردن به انگشت کوچک دست می‌رسد. این عصب در سمت داخلی آرنج ممکن است تحت فشار قرار گرفته یا بیش از حد کشیده شود. پزشکان به این وضعیت سندرم تونل کوبیتال می‌گویند. این همان عصبی است که هنگام برخورد آرنج ، درد می‌گیرد. سندرم تونل کوبیتال باعث بروز علائمی مثل بی حسی و مور مور شدن دست به خصوص در انگشت کوچک و حلقه می‌شود. فرد ممکن است درد جلوی بازو و ضعف در دست را نیز به خصوص هنگام خم کردن آرنج، تجربه کند.

8- اسپوندیلوز گردن (Cervical spondylosis)

اسپوندیلوز گردن نوعی آرتروز است که در دیسک  های گردن اتفاق می افتد. اسپوندیلوز گردن در اثر سال ها استهلاک استخوان های ستون فقرات رخ می دهد. مهره آسیب دیده ممکن است عصب های مجاور را تحت فشار قرار داده و باعث بی حسی در انگشت ها، بازو و مچ شود. بیشتر افرادی که اسپوندیلوز گردن دارند علائمی ندارند اما برخی افراد ممکن است احساس درد و سفتی در گردن داشته باشند.

همچنین ممکن است علائم زیر تجربه شود:

• ضعف در بازو، دست ، پا یا انگشتان پا
• سردرد
• صدای ترق ترق هنگام حرکت دادن گردن
• از دست دادن تعادل
• گرفتگی عضله گردن یا شانه
• از دست دادن کنترل مثانه یا روده

9- اپی کوندیلیت (Epicondylitis)

اپی کوندیلیت لترال که به آرنج تنیس بازان شهرت دارد در اثر حرکات تکراری مداوم مثل حرکت دادن راکت تنیس، اتفاق می افتد. این حرکت‌های مکرر باعث می‌شود عضله ها و زردپی‌های جلوی بازو صدمه ببینند. در نتیجه این وضعیت درد و سوزش در سمت بیرونی آرنج تجربه می‌شود. احتمال کمی دارد که اپی کوندیلیت لترال یا جانبی منجر به بی حسی دست شود. اپی کوندیلیت مدیال یا میانی وضعیت مشابهی است که به آرنج گلف بازان شهرت دارد. این وضعیت باعث درد در سطح داخلی آرنج و همچنین احتمالا ضعف ، بی حسی یا مور مور شدن دست‌ها به خصوص در انگشت کوچک و حلقه می‌شود. همچنین در صورتی که تورم زیادی در این ناحیه رخ دهد باعث بی حسی می‌شود که ممکن است منجر به اختلال عملکرد عصب زند زیرین شود اگر چه این اتفاق بسیار نادر است.

10- کیست گانگلیون (Ganglion cyst)

کیست گانگلیون زایده ای پر شده با مایع است که در زرد پی‌ها یا مفاصل مچ یا کف دست ایجاد می‌شود. این کیست ممکن است بزرگتر از 2 سانتی‌متر شود. اگر این کیست‌ها عصب را تحت فشار بگذارند ممکن است بی حسی، درد یا ضعف در دست تجربه شود.

11- دیابت (Diabetes)

بدن افرادی که با دیابت زندگی می‌کنند، در انتقال قند از خون به سلول‌‌ها مشکل دارد. بالا بودن قند خون به مدت طولانی منجر به صدمه دیدن عصب‌ها می‌شود که به آن نوروپاتی دیابتی می‌گویند. نوروپاتی محیطی نوعی آسیب عصبی است که باعث بی حسی در دست و پا می‌شود.

علائم دیگر آن عبارتند از:

• سوزش
• احساس سوزن سوزن شدن
• ضعف
• درد
• از دست دادن تعادل

12- اختلال تیروئید (Thyroid disorder)

تیروئید به تولید هورمون‌هایی می‌پردازد که متابولیسم بدن را تنظیم می‌کنند. کم کاری تیروئید به وضعیتی گفته می‌شود که هورمون‌های تیروئید بسیار کم ترشح می‌شوند. این وضعیت اگر درمان نشود باعث صدمه دیدن عصب‌هایی می‌شود که مسئول حس در دست و پا هستند. به این وضعیت نوروپاتی محیطی می‌گویند که نتیجه آن بی حسی و ضعف و احساس مور مور شدن در دست و پا است.

13- نوروپاتی ناشی از الکل (Alcohol-related neuropathy)

مصرف زیاد الکل باعث صدمه دیدن بافت‌های پیرامون بدن از جمله عصب‌ها می شود. افرادی که سوء استعمال الکل دارند گاهی دچار بی حسی و مور مور شدن دست و پا می شوند.

علائم دیگر آن عبارتند از:

• احساس سوزن سوزن شدن
• ضعف عضله
• گرفتگی عضله
• مشکل در کنترل ادرار
• اختلال عملکرد نعوظ

14- سندرم درد میوفیشیال (Myofascial pain syndrome)

سندرم درد میوفیشیال نقاط تحریک ایجاد می‌کند که نواحی دردناک و بسیار حساس در عضله‌ها هستند. گاهی درد به بخش‌های دیگر بدن گسترش می‌یابد. علاوه بر درد عضله، مور مور شدن، ضعف و سفتی نیز از علائمی هستند که ممکن است تجربه شوند.

15- فیبرومیالژیا (Fibromyalgia)

فیبرومیالژی یا فیبرومیالژیا وضعیتی است که در آن درد عضله و خستگی تجربه می‌شود. گاهی این وضعیت با سندرم خستگی مزمن اشتباه گرفته می‌شود چون علائم آنها شبیه است. در فیبرومیالژیا ممکن است خستگی خیلی شدید باشد. درد در نقاط حساس متعددی در سرتاسر بدن متمرکز است. افرادی که فیبرومیالژیا دارند ممکن است بی حسی و مور مور شدن دست و پا و صورت را نیز تجربه کنند.

علائم دیگر عبارتند از:

• افسردگی
• اشکال در تمرکز
• مشکلات خواب
• سردرد
• دل درد
• یبوست
• اسهال

16- بیماری لایم (Lyme disease)

کنه آلوده به باکتری بیماری لایم، این بیماری را به انسان منتقل میکند. افرادی که با این باکتری بیمار میشوند ابتدا روی محل گزیدگی شان ضایعه ای شبیه چشم گاو ایجاد میشود و علائمی شبیه آنفلوانزا مانند تب و لرز نشان میدهند.

علائم بعدی این بیماری عبارتند از:

• بی حسی در بازو یا ران
• درد و تورم مفصل
• فلج موقتی یک طرف صورت
• تب، سفتی گردن و سردرد شدید
• ضعف
• مشکل در حرکت دادن عضله

17- لوپوس (Lupus)

لوپوس یک بیماری خود ایمنی است یعنی بدن به بافت‌ها و اندام های خود حمله می کند و باعث التهاب در بخش‌های مختلف مانند مفاصل، قلب، کلیه و ریه ها می‌شود. علائم لوپوس به صورت دوره ای تجربه می‌شوند و بستگی به بخشی که تحت تاثیر قرار گرفته است دارند. فشار ناشی از التهاب باعث صدمه دیدن عصب‌ها شده و منجر به بی حسی یا مور مور شدن دست ها می‌شود.

علائم شایع دیگر عبارتند از:

• علائم پوستی روی صورت که در مجموع شکلی شبیه پروانه ایجاد می‌کنند
• خستگی
• سفتی، تورم و درد مفصل
• حساسیت به آفتاب
• سرد و آبی شدن انگشت‌های دست و پا
• کوتاه شدن نفس‌ها
• گیجی
• سردرد
• مشکل در تمرکز
• مشکلات بینایی

عوامل نادر بی حسی دست ها

اگر چه این موارد نادر هستند اما ممکن است علت بی حسی دست ها باشند.

18- مرحله 4 ویروس اچ آی وی (Stage 4 HIV )

اچ آی وی (HIV) یک ویروس است که به سیستم ایمنی حمله می‌کند. اگر درمان مناسب صورت نگیرد در نهایت سلول‌های ایمنی زیادی تخریب می‌شوند و بدن حفاظتی در مقابل عفونت‌ها ندارد. مرحله 4 ویروس، ایدز نامیده می‌شود. ایدز به سلولهای عصبی مغز و طناب نخاعی صدمه می‌زند. این صدمات باعث از دست رفتن حس در دست و پا می‌شوند.

علائم دیگر آن عبارتند از:

• گیجی
• ضعف
• سردرد
• فراموشی
• اشکال در بلع
• کاهش بینایی
• اشکال در راه رفتن

اچ آی وی یک بیماری مرگبار است که درمان قطعی ندارد، اما درمان‌هایی وجود دارند که می‌توانند علائم را کنترل کرده و طول عمر فرد را به حدی افزایش دهند که تقریبا مشابه فردی بدون ایدز باشد.

19- آمیلوئیدوز (Amyloidosis)

آمیلوئیدوز یک بیماری نادر است که در آن یک پروتئین غیر طبیعی به نام آمیلوئید در اندام ها جمع می‌شود. علائم آن بسته به این که چه اندامی تحت تاثیر بیماری قرار گرفته است متفاوت است. هنگامی که این بیماری بر دستگاه عصبی تاثیر می‌گذارد بی حسی یا مور مور شدن دست یا پا را موجب می‌شود. علائم دیگر آن شامل درد وتورم شکم، کوتاه شدن نفس‌ها، درد سینه، اسهال، یبوست، تورم زبان، تورم غده تیروئید گردن، خستگی و کاهش وزن بدون علت می باشد.

20- بیماری ام اس (MS)

ام اس که مخفف مالتیپل اسکلروز (Multiple sclerosis) است یک بیماری خود ایمنی می باشد که که در آن سیستم ایمنی به پوشش محافظ رشته های عصبی حمله می‌کند. به مرور زمان عصب‌ها صدمه می‌بینند. علائم بسته به این که کدام عصب‌ها دچار مشکل شده باشند متفاوت است. بی حسی و مور مور شدن شایعترین علائم ام اس هستند. ممکن است حس صورت، دست یا پا از دست برود. بی حسی معمولا در یک طرف بدن اتفاق می افتد.

21- سندرم خروجی قفسه سینه (Thoracic outlet syndrome)

این گروه بیماری از وارد آمدن فشار بر رگ‌های خونی یا عصب‌های گردن و بخش بالایی سینه ایجاد می‌شود. جراحت یا حرکات تکراری ممکن است باعث تحت فشار قرار گرفتن عصب شود. فشار آمدن بر عصب‌های این ناحیه منجر به بی حسی و مور مور شدن انگشت‌ها و درد شانه و گردن می‌شود.

22- واسکولیت (Vasculitis)

واسکولیت به گروهی از بیماری‌های نادر گفته می‌شود که باعث می‌شود رگ های خونی ورم کرده و ملتهب شوند. این التهاب باعث کند شدن جریان خون در اندام‌ها و بافت‌ها شده و منجر به بروز مشکلات عصبی مثل بی حسی و ضعف در اندام‌ها می‌گردد.

23- سندرم گیلن باره (Guillain-Barré syndrome)

سندرم گیلن باره یک بیماری نادر است که در آن سیستم ایمنی به عصب‌ها حمله کرده و به آنها صدمه میزند. اغلب این اتفاق پس از یک بیماری ویروسی یا باکتریایی رخ می‌دهد. آسیب به عصب باعث بی حسی ، ضعف و مور مور شدن پاها شده و به دست و صورت گسترش می یابد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بی حسی و ضعف دست‌های شما ظرف چند روز برطرف نشد یا به بخش‌های دیگر بدن گسترش پیدا کرد به دکتر طب فیزیکی، دکتر ارتوپد ، دکتر روماتولوژی و یا دکتر مغز و اعصاب در ویکلینیک (کلینیک مجازی) مراجعه کنید. در صورت بی حسی پس از یک آسیب دیدگی شروع شده است نیز باید به پزشک مراجعه کنید. چنانچه هر یک از علائم سکته را دارید بلافاصله پس از تجربه بی حسی دست با اورژانس تماس بگیرید.

جمع بندی

در این مقاله عوامل شایع بی حسی، سر شدن یا مور مور شدن دست راست و چپ را بررسی کردیم که شامل موارد زیر می‌شدند:

• سکته (stroke)
• کمبود ویتامین یا مواد معدنی
• عوارض جانبی برخی داروها
• بیرون زدن دیسک گردن
• بیماری رینود
• تونل کارپال
• تونل کوبیتال
• اسپوندیلوز گردن
• اپی کوندیلیت
• کیست گانگلیون
• دیابت
• اختلال تیروئید
• نوروپاتی ناشی از الکل
• سندرم درد میوفیشیال
• فیبرومیالژیا
• بیماری لایم
• لوپوس

چنانچه هر یک از علائم طرح شده را داشتید از طریق سایت ویکلینیک اقدام به ثبت نوبت آنلاین از پزشک مربوطه کنید. در بخش دیدگاه‌ها نیز می‌توانید سوالات خود را بپرسید.