یائسگی (Menopause) وضعیتی طبیعی در زنان است که همه آن را تجربه میکنند. “یائسگی” به معنی متوقف شدن دوره های قاعدگی و پایان دوران باروری و تولید مثل است.
چه عواملی باعث یائسگی می شوند؟
زنان با تعداد محدود و مشخصی تخمک به دنیا می آیند که در تخمدانها ذخیره می شود. تخمدانها هورمون های استروژن و پروژسترون تولید می کنند که قاعدگی و تخمک گذاری را تنظیم می نمایند. یائسگی در زنان زمانی اتفاق می افتد که تخمدانها دیگر هر ماه تخمک آزاد نمی کنند و قاعدگی رخ نمیدهد.
یائسگی زنان بخشی طبیعی از فرایند افزایش سن است و سن یائسگی معمولا پس از چهل سالگی است. اما بعضی از زنان در اثر عواملی مثل عمل جراحی برداشن رحم (هیسترکتومی) یا در اثر صدمه دیدن تخمدانها زودتر یائسه می شوند. یائسگی اگر پیش از 40 سالگی اتفاق بیفتد عامل آن هر چه که باشد، یائسگی زودرس خوانده می شود.
یائسگی طبیعی
یائسگی طبیعی به این معنی است که هیچ عامل پزشکی یا جراحی باعث آن نشده است. این فرایند تدریجی و طی سه مرحله اتفاق می افتد:
- پیش یائسگی
معمولا چند سال قبل از یائسگی، پیش یائسگی تجربه میشود که تخمدانها به تدریج استروژن کمتری تولید میکنند. پیش یائسگی تا زمان یائسگی ادامه دارد. در یکی دو سال آخر پیش یائسگی، افت میزان استروژن سریع اتفاق می افتد. در این مرحله بسیاری از زنان علائم یائسگی را تجربه میکنند.
- یائسگی
در این مرحله فرد یک سال است که قاعدگی نداشته است. در این مرحله تخمدان ها دیگر تخمک آزاد نمی کنند و بیشتر استروژن تولید می کنند.
- پس از یائسگی
چند سال بعد از یائسگی را دوران پس از یائسگی زنان میگویند. در این مرحله علائم یائسگی مثل گر گرفتگی در بیشتر زنان فروکش می کند. اما عوارض مربوط به عدم تولید استروژن با افزایش سن افزایش می یابد.
یائسگی زودرس
یائسگی زودرس در نتیجه ژنتیک، بیماریهای خود ایمنی یا درمانهای پزشکی اتفاق می افتد. وضعیت های دیگری که ممکن است منجر به یائسگی زودرس شوند عبارتند از:
- نارسایی زودرس تخمدان – در حالت طبیعی تخمدانها هم استروژن و هم پروژسترون تولید میکنند. زمان یکه به دلایل نامعلوم تخمدانها رها سازی تخمک را متوفق میکنند، تغییر در میزان این دو هورمون رخ میدهد. این شرایط اگر پیش از چهل سالگی باشد به آن نارسایی زودرس تخمدان (Premature Ovarian Failure) گفته می شود. نارسایی زودرس تخمدان بر خلاف یائسگی زودرس، همیشه دائمی نیست.
- یائسگی القایی – یائسگی القایی (Induced menopause) زمانی اتفاق می افتد که تخمدانها طی عمل جراحی که به دلایل پزشکی انجام میشود (مانند سرطان رحم یا اندومتریوز) ، از بدن خارج میشوند. یائسگی القایی ممکن است حاصل صدمه دیدن تخمدانها در اثر پرتو درمانی یا شیمی درمانی باشد.
علائم یائسگی چیست؟
بیشتر زنانی که به یائسگی میرسند گرگرفتگی را تجربه میکنند. گرگرفتگی احساس ناگهانی گرماست که در بالاتنه احساس می شود و اغلب با مقداری تعریق و سرخ شدن همراه است. شدت گر گرفتگی از خفیف تا شدید متغیر است. علائم دیگر میتواند به صورت زیر باشد:
- گر گرفتگی
- نامنظم بودن یا جا افتادن قاعدگی
- بی خوابی
- نوسان خلق
- خستگی
- افسردگی
- تحریک پذیری
- افزایش سرعت ضربان قلب
- سردرد
- درد مفصل و عضله
- تغییر میل جنسی
- خشکی واژن
- مشکلات کنترل مثانه
لازم به ذکر است همه زنان همه این علائم را تجربه نمیکنند. اگر علائم یائسگی شدید دارید و این وضعیت شما را آزار میدهد، در مورد روشهای مدیریت و درمان با پزشک صحبت کنید.
