اختلال بیش فعالی کم توجهی یا ای دی اچ دی (ADHD) چیست؟
ای دی اچ دی (ADHD) مخفف عبارت Attention Deficit Hyperactivity Disorder به معنی “اختلال بیش فعالی کم توجهی” است. این اختلال یک وضعیت پزشکی است که در آن فرد تفاوت هایی در رشد مغزی و فعالیت مغزی دارد که بر توجه و تمرکز او و توانایی یک جا نشستن و خود کنترلی اش تاثیر میگذارد. اختلال بیش فعالی بر عملکرد تحصیلی و روابط دوستی و خانوادگی کودک تاثیر می گذارد.
علائم بیش فعالی
همه کودکان ممکن است گاهی در توجه کردن، گوش دادن و رعایت دستورات، یک جا نشستن یا منتظر نوبت خود ماندن مشکل داشته باشند. اما کودکانی که اختلال بیش فعالی کم توجهی یا ای دی اچ دی دارند، در این زمینه به دفعات بیشتری مشکل داشته و برایشان این کارها سخت تر است. کودکانی که ای دی اچ دی دارند ممکن است یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشند:
-
- بی توجهی
کودکانی که بی توجه و سر به هوا هستند (به راحتی حواسشان پرت میشود) در متمرکز کردن توجه خود و ادامه دادن تکلیف یا کاری که در حال انجام آن بودند، مشکل دارند. ممکن است کودک درست به دستورات گوش ندهد، ممکن است جزئیات مهمی را از دست بدهد و کاری را که شروع کرده نتواند تمام کند. ممکن است این کودکان خیلی خیال پردازی داشته باشند یا وقت خود را دائم تلف کنند. ممکن است به نظر برسد کودک حواسش نیست یا فراموش کار شده است.
-
- بیش فعالی
افرادی که بیش فعالی دارند، بی قرار و نا آرام هستند و خیلی زود حوصله شان سر میرود. ممکن است این کودکان در آرام نشستن مشکل داشته باشند یا وقتی لازم است، نتوانند ساکت بمانند. ممکن است در انجام کارها عجله کنند و با بی دقتی اشتباهات زیادی مرتکب شوند. ممکن است کودک در شرایطی که نباید، از جایی بالا برود، بپرد یا سر و صدا راه بیندازد. ممکن است کودک به طریقی برای دیگران مزاحمت ایجاد نماید.
-
- تکانشی
اشخاصی که تکانشی عمل می کنند، پیش از فکر کردن دست به اقدام میزنند. این کودکان اغلب حرف دیگران را قطع میکنند، ممکن است کسی را هل بدهند یا چیزی را از دست کسی بقاپند و منتظر ماندن برایشان سخت باشد. ممکن است کودک کارهایی را بدون کسب اجازه انجام بدهد یا چیزهایی که متعلق به دیگران است بردارد یا کارهای پر خطر انجام دهد. ممکن است کودک واکنشهای هیجانی نشان دهد که نسبت به موقعیت، خیلی شدید هستند.
برخی دیگر از علائم بیش فعالی
گاهی اوقات والدین و معلمان زمانی که کودک سن کمی دارد متوجه علائم اختلال بیش فعالی کم توجهی میشوند. اما این طبیعی است که کودکان کم سن نا آرام، بی صبر و بیقرار یا تکانشی باشند. این رفتارها همیشه به این معنی نیست که کودک ای دی اچ دی دارد.
توجه، فعالیت و خود کنترلی آرام آرام در کودک در حال رشد به وجود می آید. کودکان این مهارت‌ها را با کمک والدین و معلم‌ها، می آموزند. اما برخی از کودکان در توجه کردن، آرام نشستن، گوش دادن یا منتظر ماندن با افزایش سن بهتر نمی‌شوند. هنگامی که این ویژگی‌ها ادامه پیدا کند و باعث شود کودک در مدرسه، خانه و بازی با دوستان دچار مشکل شود، ممکن است بیماری ای دی اچ دی داشته باشد.
تشخیص بیش فعالی کم توجهی
اگر فکر می‌کنید کودکتان دچار بیماری بی فعالی (adhd) است، حتما به پزشک متخصص مغز و اعصاب کودکان مراجعه کنید. پزشک کودک را بررسی میکند و بینایی و شنوایی او را می‌سنجد تا مطمئن شود عامل دیگری منجر به این علائم نشده است. سپس کودک را در صورت لزوم به دکتر روانشناس ارجاع میدهد.
برای تشخیص اختلال بیش فعالی ابتدا وضعیت سلامت کودک، رفتارها و فعالیت‌های او بررسی میشوند. با والدین و کودک در مورد چیزهایی که متوجه آن شده اند، صحبت میشود. ممکن است دکتر از والدین و معلم کودک بخواهد فهرستی از رفتارهای کودک تهیه کنند.
پس از جمع آوری این اطلاعات، اگر موارد زیر تایید شود، ای دی اچ دی(adhd) تشخیص داده میشود:
- حواس پرتی کودک، بیش فعالی یا تکانشی بودن او در حد فراتر از سن و سالش
- این رفتارها از سنین پایین در کودک وجود داشته اند
- حواس پرتی، بیش فعالی و تکانشی بودن کودک در مدرسه و خانه تاثیر گذار است
- وضعیت سلامت کودک نشان میدهد هیچ مشکل شنوایی یا یادگیری در کودک عامل این علائم نیست
- بسیاری از کودکانی که ای دی اچ دی دارند مشکلات یادگیری، رفتارهای نافرمانی و مقابله جویانه یا مشکلات اضطراب یا خلق دارند. دکتر معمولا این مشکلات را همراه با ای دی اچ دی، درمان میکند.
درمان بیش فعالی کم توجهی
-
- دارو
برخی داروهای ای دی اچ دی توانایی مغز در توجه کردن را تقویت کرده و خود کنترلی بیشتری به فرد میبخشند.
- رفتار درمانی
درمانگر ممکن است به کودک کمک کند مهارتهای برنامه ریزی و مهارتهای هیجانی – اجتماعی را که در ای دی اچ دی عقب می مانند، کسب کند.
- آماده سازی والدین
در این درمان والدین بهترین روشهای پاسخ به مشکلات رفتاری را یاد میگیرند که بخشی از اختلال بیش فعالی کم توجهی هستند.
- حمایت مدرسه
معلم ها میتوانند به کودکانی که ای دی اچ دی دارند کمک کنند تا از مدرسه بیشتر لذت ببرند و عملکرد بهتری داشته باشند. درمان درست به بهبود بیش فعالی و کم توجهی کمک میکند. والدین و معلم‌ها میتوانند به کودکان کم سن یاد بدهند در مدیریت توجه و رفتار خود بهتر باشند. با بزرگتر شدن کودک باید یاد بگیرد چگونه کنترل و توجه خود را بهبود ببخشد.
در صورتی که بیش فعالی و کم توجهی درمان نشود، موفقیت برای کودک سخت میشود. ممکن است این وضع منجر به کاهش اعتماد به نفس، افسردگی، رفتار نافرمانی، شکست تحصیلی، رفتارهای پر خطر یا تعارض‌های خانوادگی شود.
والدین چه کاری برای درمان کودکی که بیش فعالی کم توجهی دارد، میتوانند انجام بدهند؟
درگیر درمان ای دی اچ دی شوید. همه چیز را در مورد ای دی اچ دی یاد بگیرید. درمانهای کودک را دنبال کنید. همه توصیه ها را انجام دهید. داروهای لازم را درست به کودک بدهید. اگر کودک داروی بیش فعالی کم توجهی مصرف میکند همیشه دارو را در زمان درست و با دوز مناسب بدهید و آن را در جای مطمئن بگذارید.
با مدرسه همکاری کنید. دفعات بیشتری معلم کودک را ببینید تا متوجه شوید کودک چگونه عمل میکند تا بتوانید بهتر به او کمک کنید. با گرمی و آغوش باز و با برنامه با کودک رفتار کنید. یادگیری روشهای فرزند پروری بهترین کاری است که برای کودک مبتلا به اختلال بیش فعالی کم توجهی میتوانید انجام دهدی. باید بدانید این وضعیت میتواند بدتر شود. در مورد این اختلال با کودک با صداقت و شفافیت و حمایتگرانه صحبت کنید. بر نقاط مثبت کودک تمرکز کنید. برای دریافت پشتیبانی و آگاهی بیشتر با دیگران ارتباط برقرار کنید.
چه عواملی منجر به اختلال بیش فعالی کم توجهی میشود؟
مشخص نیست علت تفاوت مغزی بین کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی کم توجهی و سایر کودکان چیست. شواهد قوی وجود دارد که نشان میدهد این وضعیت بیشتر ارثی است. بسیاری از کودکانی که ای دی اچ دی دارند والد یا خویشاوند مبتلا به آن نیز دارند. ای دی اچ دی با درمان، رژیم غذایی سالم، خواب کافی و ورزش بهبود می یابد.
